در این مطلب از سایت عرقیات برای شما انواع بیماری های کبد ، علائم ، درمان و پیشگیری بیماریهای کبد آماده است
کبد یا جگر اندام مهمی در بدن است که بدون آن ادامه حیات غیرممکن است. پانکراس(لوزالمعده) و کبد، نقش مهمی در هضم و متابولیسم مواد غذایی به‌عهده دارند. کیسه‌ی صفرا نیز اگر چه اندامی مهم است، ولی بدن به‌خوبی خود را با فقدان آن، تطبیق میدهد. آگاهی از ساختمان و عملکرد این اندام‌ها بسیار مهم و با ارزش است.
فیزیولوژی و عملکرد کبد: کبد به وزن تقریبی 1500 گرم، بزرگترین غده‌ی بدن است و دو لوب اصلی، راست و چپ دارد.
کبد از دو منبع خونی تغذیه می شود:
شریان کبدی، که یک سوم خون کبد را تامین می‌کند و از آئورت منشا می‌گیرد، و ورید باب که دو سوم خون کبد را تامین می‌کند و خون گرفته شده از لوله ی گوارش را به آن می‌رساند. مجموعه‌ای از مجاری صفراوی نیز در کبد وجود دارند که صفرا (که منشأ آن سلول های کبدی است) از طریق این مجاری خارج می‌شود.
کبد قادر به تولید مجدد خود میباشد. وجود 20- 10 درصد از کل کبد برای ادامه‌ی حیات کافی است؛ ولی با خارج کردن آن از بدن، مرگ در عرض24 ساعت اتفاق می‌افتد. کبد برای انجام بیشتر اعمال متابولیک بدن ضروری بوده و بیش از 500 عمل مختلف را انجام میدهد.
وظایف کبد عبارت‌اند از: - متابولیسم کربوهیدرات، پروتئین و چربی؛
- ذخیره و فعال کردن ویتامین‌ها و مواد معدنی؛
- تبدیل آمونیاک به اوره؛
- متابولیسم استروئیدها؛
- عمل کردن به‌عنوان یک صافی؛برای محافظت در برابر سیل مواد مضری که به خون سرازیر می‌شوند.
کبد صفرا تولید می‌کند، نمک‌های صفراوی برای هضم و جذب چربی و ویتامین‌های محلول در چربی استفاده می‌شوند و بیلی روبین محصول نهایی انهدام گلبول‌های قرمز، در کبد ترکیب شده و از طریق صفرا دفع می‌شود.
انواع بیماری های کبد
بیماری کبد چرب
انباشته شدن ذخایر چربى غنى از استرهاى کلسترول در کبد. این حالت ممکن است در نتیجه تعدادى از عوامل شامل کمبود یا نبود عوامل لیپوتروپیک، مسمومیت کبد در اثر فسفر، کلروفروم و سایر ترکیبات کلرینه شده و متعاقب عفونت‌هاى مزمن هم‌چون سل، بیمارى‌هاى متابولیک نظیر دیابت یا چندین ناهنجارى تغذیه‌اى هم‌چون کواشیورکور، الکلیسم مزمن و کمبود ویتامین E به‌وجود آید.
- علائم و نشانه ها کبد چرب
در بیماری کبد چرب، کبد معمولا علامت خاصی ندارد و به دنبال انجام آزمایشات دوره‌ای، اختلال در آنزیم‌های آن مشخص می شود و یا این که در زمان انجام سونوگرافی به علل دیگر، ابتلا به کبد چرب نیز تشخیص داده می شود. البته اختلالات آنزیمی در کبد چرب معمولا خفیف است و در اکثر موارد موجب افزایش مختصر در آنزیم‌های کبدی می شود. در برخی موارد این بیماری با علایمی مانند خستگی و احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم همراه است.
- علل و عوامل خطرساز کبد چرب
بیماری کبد چرب ممکن است به علت گرسنگی کشیدن، چاقی، سوءتغذیه یا در نتیجه جراحی میان‌بر زدن معده برای لاغرشدن رخ دهد. یک علت عمده بیماری کبد چرب چاقی است، بنابراین توصیه می شود که افراد یک رژیم غذایی سالم و با ترکیب متعادلی از کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربیها را مصرف کنند.
- درمان بیماری کبد چرب
برای درمان و بهبود بیماری کبد چرب باید اختلالات زمینه ساز درمان شوند. در حال حاضر درمان بر روی مهار مشکلات طبی واختلالاتی که زمینه ساز کبد چرب هستند، متمرکز است. داروهای جدید مختلفی مانند متفورمین برای درمان کبد چرب عرضه شده‌اند که تاثیر قطعی آنها ثابت نشده‌است. ورزش روزانه و مصرف مرتب میوه و سبزیجات اثرات مفیدی بر روی این بیماری دارند. کاهش تدریجی وزن در افراد چاق لازم و مفید است، ولی کاهش ناگهانی وزن، این اختلال را تشدید می‌کند. در کبد چرب مقاومت به انسولین شایع بوده وداروهایی که مقاومت به انسولین را درمان می کنند مانند :متفورمین موجب بهبود آنزیم‌های کبدی می شوند .ویتامین E با دوز ۴۰۰میلی گرم در روز باعث کاهش آسیب به سلولهای کبدی و بهبود آنزیم‌های کبدی می شود، ولی چون با خطر افزایش بیماری های قلبی همراه است، مصرف دراز مدت آن توصیه نمی شود .در کودکان علل زمینه‌ای شامل دیابت، سوء جذب چربی، چاقی، ماراسموس،کواشیورکور، بیماری ویلسون، سیستیک فیبروزیس، باید مهار و درمان شود.
- پیشگیری از کبد چرب
کنترل وزن و داشتن رژیم غذایی متعادل که در آن میوه و سبزیجات گنجانده شده باشد. مهار مشکلات طبی واختلالاتی که زمینه ساز کبد چرب هستند
بیماری سیروز کبدی
سیروز کبدی(Alcoholic liver) یا التهاب شدید کبد از نظر آسیب‌شناسی (پاتولوژی) خصوصیات معینی دارد که با طیفی از نمودهای بالینی مشخص همراه است. پارانشیم کبد یک ضایعه مزمن غیر قابل برگشت را نشان میدهد.ابن ضایعات ناشی از بافت‌مردگی (نکروز) سلولهای کبدی، کلاپس شبکه حمایتی رتیکولی و بنابر این رسوب بافت همبند، تغییر شکل بستر رگ‌ها و بازسازی ندولی پارانشیم باقی‌مانده کبد هستند. این روند پاتولوژیک یک مسیر نهایی شایع در انواع بسیاری از آسیب‌های کبدی مزمن میباشد. تظاهرات بالینی سیروز بجای اینکه نتیجه علت بیماری کبدی باشند اغلب نشان‌دهنده شدت صدمه کبدی می‌باشند.
- علائم و نشانه ها سیروز کبدی
: بیماران سیروتیک اکثراً علائم مختصری دارند. دو مشکل عمده ای که در نهایت باعث ایجاد علائم در این ها می شود، از دست رفتن تدریجی عملکرد سلول کبدی به دلیل فرسودگی کبد و فیبروز (لیفی شدن) آن می باشد.
* بیماران ممکن است حالاتی مانند خستگی، ضعف، ناتوانی، بی اشتهایی، تهوع و یا کاهش وزن داشته باشند.
* با کاهش تدریجی عملکرد کبد، پروتئین کمتری در این عضو ساخته می شود؛ مثلا ساختن آلبومین که پروتئین مهم خون است کاهش یافته و در نتیجه در اثر کمبود آن آب در پاها تجمع می یابد که به آن ادم می گوییم و یا این که آب در شکم تجمع می یابد(آسیت). از طرفی کاهش پروتئین های انعقاد خون ایجاد کبودی در پوست بدن و خونریزی از سوراخ ها و مخاط های بدن را افزایش می دهد.
* در مراحل نهایی پوست ممکن است زرد شود که این دلیل رنگدانه های زرد صفراوی است و در بعضی افراد خارش پوست دلیل رسوب املاح صفراوی در زیر جلد است. شیوع بیشتر سنگ کیسه صفرا در این افراد به دلیل عدم وجود صفرای کافی در کیسه صفرا می باشد.
* کبد این افراد توانایی خنثی سازی سمومی که در خون ساخته و حمل می شوند را ندارد. این سموم باعث کاهش عملکرد ذهن و تغییرات شخصیتی و حتی خواب آلودگی و کما می شوند. ممکن است اولین علامت تجمع این سموم در مغز، بی توجهی به ظاهر شخصی خود، فراموشی، عدم تمرکز حواس و تغییر در عادت زمان خواب باشد (بی خوابی شبانه و چرت زدن روزانه).
به طور معمول داروها توسط کبد گرفته و از بدن پاک می گردند در بیماران سیروتیک روند پاکسازی بدن از داروها به کندی صورت می گیرد. لذا تأثیر داروها در بدن تا مدت های بیشتری می ماند لذا بیماران سیروتیک به عوارض جانبی داروها حساس تر می باشند.
* از مشکلات دیگر بیماران سیروتیک وضعیت فشار خون عروقی است که در کبد جریان دارند. به طور طبیعی خون از روده ها و طحال از طریق ورید باب وارد کبد می شود. ولی در این بیماران این جریان خون کند می شود و باعث بالا رفتن فشار در ورید باب می گردد. این مسئله باعث توقف جریان طبیعی خون گردیده و باعث بزرگ شدن طحال شده از طرفی خون از جریانات فرعی اطراف کبد سعی به فرار دارد که این امر باعث می شود در بعضی از نواحی بدن واریس های متورم ایجاد شود از جمله ایجاد واریس مری و معده و ایجاد واریس مقعدی و واریس اطراف ناف.
یادآوری می شود شیوع هموروئید در بیماران سیروتیک ربطی به بالا رفتن فشار ورید باب ندارد.
واریس مری و معده گاه خطرساز شده و منجر به خونریزی می گردند در این صورت بیمار در معرض خطر جدی قرار گرفته و پزشک باید فوراً خون ریزی را به صورتی بند آورد.
- علل و عوامل خطرساز سیروز کبدی
سیروز علل زیادی دارد. در ایالات متحده شایعترین علت آن مصرف مشروبات الکلی است و در کشور ما ابتلا به ویروسهای هپاتیت B و C و D میباشد که التبه درصدی از آنها بدلیل هپاتیت مزمن به سیروز ختم می‌شوند.تعداد کمتری نیز به دنبال بیماریهای ارثی مانند فیبروزکیستیک، کمبود آنزیمی بنام 1- الفاآنتیتریپسین، گالاکتوزومی و بیماری ذخیرهای گلیکوژن به سیروز مبتلا می‌شوند.
دو نوع اختلال ارثی نیز میتواند ایجاد سیروز کند که یکی ویلسون بدلیل ذخیره مس و دیگری هموکروماتوز بدلیل ذخیره آهن میباشد. در بیماران ویلسونی مس در انساجی مانند مغز و کلیه ها و قرینه رسوب می‌کند.در هموکروماتوز آهن زیادی جذب می‌شود و در انساجی مانند لوزالمعده، پوست، مخاط روده، قلب، غدد داخلی و کبد رسوب می‌کند. از علل دیگر سیروز انسداد طولانی مدت مجاری صفراوی بهر دلیل میباشد. در واقع مجاری صفراوی حامل صفرا از کبد به رودهها جهت هضم چربیها می‌باشند.
•در اطفال علت سیروز انسداد مادرزادی این مجاری است که به اترزی مجاری مشهور است. دراین حالت باعث برگشت صفرا به کبد و آسیب کبدی میگردد. البته بوسیله جراحی می‌توان این مجاری را باز کرد و به بیماران کمک کرد.
•در بزرگسالان مجاری صفراوی ممکن است بدلایلی ملتهب و دچار انسداد شوند از جمله این دلایل بیماری سیروز صفراوی اولیه است. نوع دیگر سیروز صفراوی بدلیل عمل جراحی کیسه صفرا میباشد که به دنبال آن مجرای صفراوی بدلیل عمل جراحی آسیب میبینند. از علل غیر شایع دیگر واکنش شدید به بعضی داروها و یا مصرف طولانی مدت بعضی داروها و سموم محیطی و نیز نارسائی احتقانی قلب که باعث احتقان کبد و در نهایت سیروز میگردد.
- درمان بیماری سیروز کبدی
درمان سیروز، توقف و تأخیر روند پیشرفت و به حداقل رساندن تخریب سلولهای کبدی است. توقف مصرف الکل میتواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. در صورتی که بیمار هپاتیت داشته باشد پزشک ممکن است در مواردی با دادن کورتون بطور محدود یا داروهای ضد ویروسی آسیب کبدی را کاهش دهد.
دارو ممکن است بعضی علائم بیمار سیروتیک را مانند خارش رفع یا کاهش دهد. ادم و آسیت (احتباس مایع)را می‌توان با کاهش مصرف نمک غذایی کم کرد. داروهای مدر (ادرارآور) میتوانند مایعات اضافی بدن را کاهش دهند و از ایجاد ادم جلوگیری کنند. تغییرات عملکرد ذهنی که درجریان سیروز ممکن است رخ دهد با رژیم غذایی و دارو تا حدودی قابل اصلاح میباشد. بطور مثال کاهش مصرف پروتئین روزانه به همراه مصرف شربت مسهل مثل لاکتولوز که از جذب سریع سموم (که باید در کبد خنثی میشد) از روده جلوگیری می‌کند، به بهتر شدن وضعیت ذهنی کمک می‌کند، دو مشکل عمده در بیماران سیروتیک یکی نارسائی کامل کبد و دیگری خونریزی بدلیل بالا رفتن فشار وریدباب است. پزشک ممکن است جهت کاهش این فشار از داروهای کاهنده فشار خون مانند ایندرال جهت کاهش فشار وریدباب استفاده کند، در صورتی که از واریسهای معده و مری خونریزی رخ دهد، فوراً پزشک با تزریق یک داروی مسدد عروقی (اسکلروزان) از طریق آندوسکوپ که یک لوله قابل انعطاف میباشد و از طریق دهان وارد می‌شود، میتواند خونریزی را بند آورد. در شرایط بحرانی چاره نهائی انجام عمل جراحی شنت برای تغییر مسیر خون از وریدباب به جای دیگر است (شنت پورتوکاو) و یا انجام پیوند کبد خواهد بود. اکثر بیماران سیروتیک سالها سلامت زندگی میکنند و اگر دچار عوارض بیماری شوند معمولاً درمان می‌شوند و بعضی از آنها بطور موفقیتآمیز با کبد پیوند شده زندگی میکنند.
- پیشگیری از سیروز کبدی
پرهیز از مصرف الکل ، تغذیه سالم و مصرف متعادل چربی و گوشت قرمز
بیماری هپاتیت ویروسیهپاتیت ویروسی عبارت است از التهاب کبد در اثر یک ویروس. هپاتیت ویروسی انواع مختلفی دارد. شایعترین انواع آن هپاتیت A و B هستند. سایر انواع آن عبارتند از هپاتیت C ، D ، E ، G .
- علائم و نشانه ها هپاتیت ویروسی
مراحل اولیه:
علایم شبیه آنفلوانزا، مثل تب، خستگی، تهوع، استفراغ، اسهال بی‌اشتهایی
چندین روز بعد:
زردی چشم‌ها و پوست در اثر تجمع بیلی‌روبین در خون
تیره شدن رنگ ادرار در اثر وارد شدن بیلی‌روبین اضافی به ادرار
اجابت مزاج روشن، به رنگ خاک رس، یا سفید
- علل و عوامل خطرساز هپاتیت ویروسی
هپاتیت A و E :ویروس معمولاً از راه آب یا غذا وارد بدن می‌شود، خصوصاً صدف خام که توسط فاضلاب آلوده شده باشد.
هپاتیت B : معمولاً از راه آمیزشی، تزریق خون، و تزریق یا سرنگ آلوده انتقال می‌یابد. مادری که هپاتیت Bدارد ممکن است عفونت را به نوازش انتقال دهد. بعضی از موارد هم بدون دلیل مشخص و راه شناخته شده‌ای برای انتقال عفونت رخ داده‌اند.
هپاتیت C : معمولاً از راه تزریق موادمخدر داخل رگ، تزریق خون و سایر انواع مواجهه با خون یا محصولات خونی آلوده انتقال می‌یابد. البته در 40درصد از موارد، راه انتقال معلوم نیست.
هپاتیت D : به‌طور جداگانه از هپاتیت B نمی‌تواند رخ دهد.
هپاتیت G : الگوی انتقال مشابهی مثل هپاتیت C دارد؛ معمولاً از راه خون انتقال می‌یابد
مسافرت به مناطقی که بهداشت نامناسبی دارند.
بی‌بندوباری
تزریق موادمخدر داخل رگ
مصرف الکل تزریق خون کارکنان پزشکی و سایر حرفه‌های خطرزا
مهد کودک‌ها یا مراکز نگهداری دیالیز تغذیه نامناسب و وجود بیماری که باعث کاهش مقاومت بدن شده باشد
- درمان بیماری هپاتیت ویروسی
بررسی‌های تشخیصی عبارتند از آزمایش خون برای شناسایی عفونت، بررسی‌های مربوط به کار کبد، و نمونه‌برداری از کبد در موارد شدید یا مزمن اکثر بیماران هپاتیتی را می‌توان بدون خطر زیاد در منزل تحت مراقبت قرار داد. جداسازی کامل بیمار ضروری نیست، اما فرد بیمار باید وسایل جداگانه‌ای برای خوردن و آشامیدن داشته باشد یا از وسایل یک بار مصرف استفاده کند. اگر هپاتیت دارید یا مراقبت از یک فرد هپاتیتی را به عهده دارید، دستان خود را خصوصاً پس از اجابت مزاج مرتباً و به دقت بشویید.
داروها:
برای درمان هپاتیت تعداد کمی داروی اختصاصی وجود دارد. امکان دارد داروی ضد التهاب کورتیزونی در موارد شدید تجویز شود تا التهاب کبد کاهش یابد و علایم بهتر شوند. برای هپاتیت B و C مزمن ممکن است آلفا ـ اینترفرون مورد استفاده قرار گیرد
- پیشگیری هپاتیت ویروسی
از خطرات ذکر شده در بالا دوری کنید. اگر با فرد هپاتیتی در تماس بوده‌اید، با پزشک خود در رابطه با تزریق گاما گلوبولین برای پیشگیری یا کاهش خطر هپاتیت مشورت کنید. اگر در زمره افرادی هستید که خطر هپاتیت آنها را تهدید می‌کند، مثل کارکنان بیمارستان‌ها، دندانپزشکان و غیره، واکسن هپاتیت A و B را دریافت کنید. واکسن سایر انواع هپاتیت ویروسی در دست بررسی است. گاهی ممکن است ایمونوگلوبولین نیز لازم شود. واکسیناسیون هپاتیت B برای همه نوزادان و شیرخواران
گرداوری:بیماری ها و درمان
