علت و درمان نرمی استخوان (راشیتیسم) با طب ایرانی گرداوری شد
تعریف
ریکتز یا راشیتیسم نرم و ضعیف شدن استخوان در کودکان است که معمولاً بخاطر کمبود شدید و بلند مدت ویتامین D است. ویتامین D جذب کلسیم و فسفر از لوله گوارش را تسهیل می کند. کمبود ویتامین D حفظ سطح مناسب کلسیم و فسفر در استخوان ها را مشکل می کند که منجر به راشیتیسم می گردد.
اگر کمبود ویتامین D یا کلسیم سبب راشیتیسم شود، افزودن ویتامین D یا کلسیم به رژیم معمولاً مشکلات استخوانی ایجاد شده در کودکان را اصلاح می کند.
راشیتیسم ناشی از مشکلات ژنتیکی نیازمند دارو و درمان های دیگری نیز می باشد. برخی ناهنجاری های اسکلتی ناشی از راشیتیسم با جراحی اصلاح می شود.
نشانه ها
علائم و نشانه های راشیتیسم می تواند شامل موارد زیر شود:
• تأخیر در رشد
• درد کمر، لگن و پاها
• ضعف عضلانی
از آنجایی که راشیتیسم سبب نرم شدن صفحات رشد انتهای استخوان کودکان می شود، می تواند ناهنجاری های اسکلتی را به دنبال داشته باشد، از جمله:
• پرانتزی شدن (خمیدگی) پاها
• پهن شدن مچ و آرنج
• برآمده شدن قفسه سینه (سینه کبوتری)
علت
بدن برای جذب کلسیم و فسفر غذاها به ویتامین D نیاز دارد. راشیتیسم زمانی اتفاق می افتد که بدن کودک ویتامین D کافی جذب نکرده و یا بدن کودک در استفاده صحیح از این ویتامین مشکل دارد.
کمبود ویتامین D
بدن از دو منبع ویتامین D دریافت می کند:
• نور خورشید. زمانی که پوست با نور خورشید مواجهه می شود، شروع به تولید ویتامین D می کند. اما کودکان در کشورهای توسعه یافته، زمان کمتری را در بیرون از منزل قرار دارند. همچنین این کودکان بیشتر از ضد آفتاب ها استفاده می کنند که اشعه تحریک کننده تولید ویتامین D در پوست را مهار می کند.
• غذاها. روغن ماهی، ماهی های چرب و زرده تخم مرغ حاوی ویتامین D هستند. همچنین این ویتامین به برخی مواد غذایی از جمله شیر، غلات و برخی آبمیوه ها افزوده می شود. کودکانی که مقادیر کافی از این مواد غذایی غنی شده را دریافت نمی کنند، به کمبود ویتامین D مبتلا می شوند.
مشکلات در جذب
برخی کودکان در بدو تولد مشکلاتی دارند که بر نحوه جذب ویتامین D آنها اثر می گذارد، از جمله:
• بیماری سلیاک
• بیماری التهابی روده
• سیستیک فیبروزیس
• مشکلات کلیوی
عوارض خطر
عواملی که می تواند خطر راشیتیسم در کودکان را افزایش دهد، عبارتست از:
• سن. کودکان 3 تا 36 ماهه در معرض خطر بیشتری برای راشیتیسم قرار دارند چرا که اسکلت آنها به سرعت در حال رشد است.
• پوست تیره. پوست تیره به نور خورشید به سرعت پوست روشن پاسخ نمی دهد، لذا تولید ویتامین D کمتری دارد.
• ارتفاعات شمالی. کودکانی که در مکان های جغرافیایی زندگی می کنند که نور خورشید کمتری دارند، در معرض خطر بالاتری برای راشیتیسم قرار دارند.
• تولد زود هنگام. کودکانی که پیش از موعد مقرر به دنیا می آیند، در معرض خطر بیشتری برای راشیتیسم قرار دارند.
• داروهای ضد تشنج. به نظر می رسد انواع مختلفی از این داروها با توانایی بدن در استفاده از ویتامین D تداخل دارند.
• تغذیه انحصاری با شیر مادر. شیر مادر ویتامین D کافی ندارد تا از راشیتیسم پیشگیری کند. کودکانی که به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می شوند، باید قطره ویتامین D دریافت کنند.
عوارض
اگر راشیتیسم درمان نشده باقی بماند، می تواند منجر به مشکلاتی شود، از جمله:
• نارسایی رشد
• وجود ناهنجاری در ستون فقرات
• بد فرمی های اسکلتی
• نقایص دندانی
• تشنج
پیشگیری
بیشتر نوجوانان و بزرگسالان ویتامین D کافی را از طریق مواجهه با نور خورشید دریافت می کنند. نوزادان و کودکان، باید از مواجهه مستقیم نور خورشید بپرهیزند و یا از کرم های ضد آفتاب استفاده کنند.
از دریافت غذاهای کافی حاوی ویتامین D توسط کودک اطمینان حاصل نمایید، از جمله ماهی های چرب، روغن ماهی و زرده تخم مرغ، و یا غذاهای غنی شده با ویتامین D، از جمله:
• غذاهای کودک
• غلات
• شیر
• آبمیوه
از آنجایی که شیر انسان تنهای حاوی مقادیر اندکی از ویتامین D می باشد، تمام نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند باید روزانه 400 واحد بین المللی (IU) ویتامین D را دریافت کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک دردهای استخوانی، ضعف عضلانی یا بدفرمی های واضح اسکلتی داشته باشد باید به پزشک مراجعه کنید.
نسخه های گیاهی درمانی
– روزانه یک لیوان مخلوط پودر سنجد و شیر به کودک دهید، زیرا هر دو غنی از کلسیم و حاوی منابع قابل توجهی از املاح و عناصر هستند که مانع پوکی و نرمی استخوان می شوند. همچنین ترکیبات گیاهی آن، گیرنده های هورمونی را فعال می کند و مانع از دست رفتن کلسیم می شود.
امام صادق (ع) فرمودند:« گوشت سنجد برای گوشت، هسته ی آن برای استخوان و پوست آن برای پوست مفید است.»
– شیر مادرانی که انواع گیاهان مانند کلم، کرفس و کاهو را در رژیم غذایی خود دارند، دارای کلسیم کافی برای استخوان سازی است، بنابراین نباید از مصرف این مواد غذایی غافل شد.
– مصرف ریشه زرد چوبه برای استحکام استخوان استخوان ها مفید است و همچنین درد مفاصل و پوکی استخوان را از بین می برد.
– استفاده از روغن بادام تلخ، نعناع، سیاهدانه، کنجد و زیتون برای ماساژ دادن استخوان های دردناک مناسب است.
– مصرف مقدار مشخص عرق شاهتره توصیه می شود، زیرا در مفصل ها فرو می رود و مواد غلیظ را خارج می کند.
– مصرف روزانه مخلوط آسیاب شده از پوسته جوشیده ی تخم مرغ با عسل مفید است.
– حلیم گوشت با گندم، یکی از غذاهای مفید برای استحکام استخوان بندی محسوب می شود.
– مصرف جوشانده ی غلیظ مریم گلی در رژیم غذایی کودک گنجانده شود.
– دو تا سه بار در هفته پاچه گوسفند میل شود.
– برای دریافت کلسیم، کشک های خانگی بدون نمک مصرف شود.
– شیره خرما و انگور از غذاهای مناسب برای رفع نرمی استخوان هستند.
درمان دارویی
در بیشتر موارد، راشیتیسم می تواند با مکمل یاری ویتامین D و کلسیم درمان شود. دستورات پزشک در خصوص دوز داروها را رعایت نمایید که بر اساس سن و جثه کودک متفاوت است. مصرف زیاد ویتامین D می تواند خطرناک باشد.
داروهای مرتبط
مکمل کلسیم (Calcium supplement)
ویتامین آ +د (Vitamin A + D (Oral, Topical))
